پایان نامه حقوق و آزادی های فردی در تحقیقات مقدماتی (حرمت مسکن، مخابرات و مکالمات)

چکیده پایان نامه

حقوق و آزادی های فردی (حرمت اماکن و ارتباطات خصوصی) در تحقیقات مقدماتی امروزه جزء قواعد آمره بین المللی است که اسناد بین المللی متعدد و قانون اساسی و قوانین عادی داخلی بر رعایت آن در تحقیقات مقدماتی تاکید دارد. با این وجود از یک سو مفهوم امکان و ارتباطات خصوصی متهم و قلمرو آنها و گستره مصونیت این حقوق در نظام کیفری به روشنی تبیین نشده است و از دیگر سو اصل مصونیت یک اصل مطلقی نیست بلکه مصالح اجتماعی بازرسی منازل و ارتباطات خصوصی متهمرا با رعایت ضوابط و تشریفات قانونی ایجاب می نماید که بایستی این موازین مورد مداقه قرار گیرد.

مساله اساسی دیگر ضمانت اجرای نقض حقوق یاد شده است، ضمانت اجرای نخست، اعتبار اقدامات قضایی ناشی از نقض این حقوق اعم از ادله تحصیلی، قرار مجرمیت و حکم محکویت است که برخی حقوقدانان نظر به بطلان ادله حاصله داده و پاره ای دیگر به اعتبار کامل دلایل اعتقاد دارند. در خصوص اعتبار قرار مجرمیت و محکومیت نیز همین احتمالات مطرح است. گونه دوم ضمانت اجرای نقض حرمت اماکن و ارتباطات خصوصی جرم انگاری آن در فضای واقعی و مجازی است که قانونگذار در قانون مجازات اسلامی و قوانین خاص دیگر نظیر جرایم رایانه ای، تجارت الکترونی و غیره برخی از مصادیق نقض را جرم انگاشته و با کیفر حبس یا جزای نقدی پاسخ داده است. اما برخی از مصادیق مهم من جمله دسترسی غیر مجاز به ارتباطات، انتقال غیر مجاز، بازرسی غیر قانونی منازل بدون ورود به آن، با خلاء قانونی مواجه است. از این رو این پایان نامه با عنوان حقوق و آزادی فردی (حرمت مسکن، مخابرات و مکالمات) در تحقیقات مقدماتی به بررسی این مسائل می پردازد.

مبانی حقوق و آزادی های فردی در تحقیقات مقدماتی

این فصل متشکل از دو مبحث است که مبحث نخست به مبانی نظری اختصاص دارد و در مبحث دوم، مبانی حقوقی و فقهی حقوق و آزادی های خرد در تحقیقات مقدماتی مورد بررسی قرار می گیرد.

حقوق دفاعی متهم امروزه در اسناد بین المللی حقوق بشری و قوانین داخلی کشورها ذکر شده اند و اغلب کشورها خود را ملزم به رعایت آن می دانند. و هر چند در عمل موارد نقض آن فراوان است ، حداقل در مقام نظر، مخالفت کمتری دارند. از منظر حقوق طبیعی ، هنجارهای حقوقی بر پایه مبانی شکل می گیرند و اراده حکومت صرفاً نقش اعلامی در این باره دارد. بنابراین برای علت ایجاد کننده هنجار حقوقی ناگزیر باید در مبانی آن کنکاش کرده این قرائت از حقوق طبیعی طرفداران جدی ندارد و در خصوص شکل گیری قواعد حقوقی بیشتر دیدگاه تحققی حاکم است. که اراده حکومت را نه تنها منبع که مبنای هنجار حقوقی نیز می داند. بنابر این ضرورت بررسی مبانی منتفی شده است زیرا حداقل برای توجیه هنجارهای حقوقی و یافتن علل مشروعیت آن باید به مبانی پرداخت. از جهت عملی نیز تحلیل مبانی، ماهیت حقوقی و آزادی های فردی را روشن تر خواهد کرد و با آن دست اندرکاران عدالت کیفری پای بندی بیشتری به آنها نشان خواهد داد. بنابراین مبانی حقوق دفاعی همان ریشه ها و پایه های موجه ساز حقوق دفاعی اند که در زیر می آید.

کرامت ذاتی انسان

از بین نظریه های موجه ساز حق های بنیادین بشر از قبیل حقوق طبیعی، قراردادگرایی ، حق الاهی و... شاید متقن ترین آنها نظریه ای است که بر حیثیت و کرامت ذاتی آدمیان تأکید می کند. بر مبنای این نظریه، انسان دارای کرامت ذاتی است. مراد از کرامت ذاتی انسان همان غایت پنداشتن هر انسان درخویشتن خویش است. هرانسانی باید هدف و غایت تلقی شود و به هیچ روی نمی توان برای رسیدن به یک هدف (هر چند هدف انسانی) انسان دیگر را وسیله قرار داد.

نظر به اینکه در طول تاریخ اصل غایت (به تعبیر کانت) همیشه مورد توجه نبوده و چه بسیار مواردی بوده اند که انسان ها به عنوان غایت نگریسته نشده و مورد استفاده ابزاری قرار گرفته اند، بهترین شیوه برای حفظ کرامت ذاتی تأسیس نهادی به نام حق است. از این منظر ، حق ها خود وسیله حفظ ارزش برتر ( موقعیت غایی) آدمیان اند و خادم آن تلقی می شوند.

درباره صدق گزاره انسان دارای کرامت ذاتی است باید گفت که اصل غایت بودن انسان را باید ایده ای پیشینی تلقی کرد و گزاره فوق را یک گزاره پیشینی ضرورتاً صادق فرض گرفت زیرا، انکار این اصل به نتایج غیر قابل دفاع از قبیل برده داری، تبعیض و ترجیح بلامرجع یک انسان بر انسانی دیگر می انجامد که همه ما به نحو بدیهی بر رد آنها پافشاری می کنیم. وانگهی، فرق انسان با موجودات دیگر آگاهی انسان به وجود خویشتن (خودآگاهی) و اختیار (قدرت انتخاب) است؛ به نحوی که، این دو ویژگی بی بدیل را می توان گوهر انسانی او ذکر کرد و انسانیت انسان را استوار بر آن دانست.

فهرست مطالب

چکیده

مقدمه

الف) بیان موضوع

ب) سوالات

ج) فرضیات

د) اهداف و کاربرد ها

ه) روش تحقیق

و) پلان کلی

بخش نخست: مفاهیم و مبانی حقوق و آزادی های فردی در تحقیقات مقدماتی

فصل اول: مفاهیم مقدماتی

مبحث اول: حقوق

گفتار اول : تعریف حق

بند اول: تعریف لغوی

بند دوم: مفهوم اصطلاحی حق

الف) حق در اصطلاح فقه

ب) حق در اصطلاح حقوق

بند سوم: اقسام حق

الف) حقوق عمومی

ب) حقوق خصوصی

مبحث دوم: آزادی

گفتار اول: حق آزادی

بند اول: مفهوم لغوی آزادی

بند دوم: مفهوم حقوقی آزادی

گفتار دوم: اقسام آزادی

بند اول: آزادیهای فردی

بند دوم: آزادی مطلق

بند سوم: آزادی مقید

گفتار سوم: حدود آزادی های فردی

بند اول: عدم مخالفت با موازین اسلامی

بند دوم: عدم مخالفت با حقوق و آزادی های دیگران

بند سوم: عدم مخالفت با مصالح جامعه و حقوق عمومی

مبحث سوم: تحقیقات مقدماتی

گفتار اول: مفهوم تحقیقات مقدماتی

بند اول: لغوی

بند دوم: مفهوم حقوقی

الف) موسع

ب) مفهوم خاص

گفتار دوم: مقامات انجام دهنده تحقیقات مقدماتی

بند اول: مراجع قضایی

بند دوم: ضابطین دادگستری

فصل دوم : مبانی حقوق و آزادی های فردی در تحقیقات مقدماتی

مبحث نخست: مبانی نظری

گفتار نخست: کرامت ذاتی انسان

گفتار دوم: تضمین دادرسی عادلانه

گفتار سوم: فرض بی گناهی

بند اول: مبنای فرض بی گناهی

بند دوم: تحلیل فرض بی گناهی در توجیه حقوق فردی

بند سوم: حقوق و آزادی های ناشی از فرض بی گناهی

گفتار چهارم: مصلحت گرایی

گفتار پنجم: هم زیستی مسالمت آمیز

مبحث دوم: مبانی حقوقی و فقهی

گفتار اول: مبانی فقهی

بند اول: قرآن

بند دوم: سنت معصومین

بند سوم: اجماع (فتاوی فقها)

گفتار دوم: مبانی حقوقی

بند اول: قانون اساسی

الف) قانون اساسی مشروطیت

ب) قانون اساسی 1358

ج) مقایسه قانون اساسی جدید با قانون اساسی مشروطیت

بند دوم: قوانین عادی

الف) قانون مدنی

ب) قوانین دادرسی

1- قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری

2- قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب مصوب 1373

ج) قوانین خاص

1- قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندیمصوب 1383

2- قانون تشکیل شرکت پست

3- قانون جرائم رایانه ای مصوب 1383

4- قانون تجارت الکترونیکی

5- لایحه حریم خصوصی

بخش دوم: حقوق و آزادی های فردی ناظر به تحقیقات مقدماتی در اماکن خصوصی

فصل اول: حق حریم و ضوابط قانونی بازرسی از اماکن خصوصی

مبحث نخست: حق حریم اماکن خصوصی

گفتار اول: مفهوم و قلمرو مکان خصوصی

بند اول: مفهوم مکان خصوصی

الف) مفهوم مسکن

ب) مفهوم مکان خصوصی

بند دوم : قلمرو مکان خصوصی

الف) قلمرو مکان خصوصی از حیث فضای مجازی

ب) مکان خصوصی بودن وسایل نقلیه و اشیاء متعلق به افراد

1- نظریه مکان خصوصی بودن وسایل نقلیه

2- دیدگاه مکان خصوصی نبودن وسایل نقلیه

گفتار دوم: اصل مصونیت مکان خصوصی

بند اول: اصل مصونیت در اسناد بین المللی

بند دوم: در نظام حقوق کیفری ایران

مبحث دوم: ضوابط و تشریفات قانونی بازرسی از اماکن خصوصی

گفتار اول: ضوابط قانونی بازرسی از اماکن خصوصی

بند اول: صدور مجوز قضایی

بند دوم: ضرورت بازرسی

بند سوم : تعیین زمان و مکان بازرسی

گفتار دوم: تشریفات قانونی بازرسی از اماکن خصوصی

بند اول: حضور مالک یا متصرف در محل بازرسی

بند دوم : شرایط شکلی مجوز بازرسی

بند سوم : تنظیم و امضاء صورت مجلس بازرسی

بند چهارم: استفاده از شیوه های متعارف در بازرسی

فصل دوم: ضمانت اجرایی نقض حریم اماکن خصوصی

مبحث اول: اعتبار اقدامات قضایی ناشی از نقض حریم اماکن خصوصی متهم

گفتار اول: اعتبار دلایل تحصیلی

بند اول: نظریه عدم اعتبار

بند دوم: نظریه تفصیلی

بند سوم: نظریه اعتبار کامل دلایل

گفتار دوم: اعتبار قرار نهایی دادسرا

بند اول: اعتبار قرار موقوفی و منع تعقیب

بند دوم: قرار مجرمیت

گفتار سوم: اعتبار حکم محکومیت

مبحث دوم: جرم انگاری نقض حریم اماکن خصوصی

گفتار اول: جرم ورود غیر مجاز به منزل متهم

گفتار دوم: جرم بازرسی غیر قانونی اماکن خصوصی

بند اول: ماده 570 (سلب حقوق متهم در بازرسی منزل

بند دوم: ماده قانون آیین دادرس کیفری

بند سوم: لایحه حریم خصوصی

بخش سوم: حقوق و آزادی های فردی ناظر به تحقیقات مقدماتی در حوزه ارتباطات خصوصی

فصل اول: حق حریم و ضوابط قانونی بازرسی ارتباطات خصوصی

مبحث اول: حق حریم ارتباطات خصوصی

گفتار اول: مفهوم و قلمرو ارتباطات خصوصی

بند اول: مفهوم ارتباطات خصوصی

بند دوم: قلمرو ارتباط خصوصی

گفتار دوم: اصل مصونیت ارتباطات خصوصی

بند اول: در اسناد بین المللی

الف) اسناد جهانی حقوق بشر

ب) کنوانسیون های بین المللی

ج) اسناد منطقه ای

1- اعلامیه اسلامی حقوق بشر

2-کنوانسیون اروپایی و آمریکایی حقوق بشر

بند دوم: حقوق ایران99

الف) در فضای واقعی99

ب) در فضای سایبری101

گفتار سوم: انحاء مداخله در ارتباطات خصوصی105

بند اول: باز کردن و تفتیش مرسولات پستی105

بند دوم: رهگیری تلفن ها و سیگنال های رادیویی107

بند سوم: رهگیری داده های رایانه های و ارتباطات اینترنتی109

مبحث دوم: ضوابط قانونی بازرسی ارتباطات خصوصی112

گفتار اول: صدور مجوز قانونی112

گفتار دوم: ضرورت بازرسی113

گفتار سوم: تعیین نحوه کنترل و رهگیری115

گفتار چهارم: تعیین موضوع کنترل و رهگیری116

گفتار پنجم: تعیین محدوده زمانی بازرسی و رهگیری

گفتار ششم: تعیین اختیارات و اقدامات مامور کنترل و رهگیری

فصل دوم: ضمانت اجرای نقض حریم ارتباطات خصوصی

مبحث اول: اعتبار اقدامات قضایی ناشی از حریم ارتباطات خصوصی

گفتار اول: اعتبار دلایل تحصیلی

گفتار دوم : اعتبار قرار نهایی دادسرا

بند اول: نظریه اعتبار قرار

بند دوم: نظریه بطلان قرار

گفتار سوم: اعتبار حکم محکومیت

مبحث دوم: جرم انگاری نقض حریم خصوصی ارتباطات

گفتار اول: هتک حرمت مراسلات و مخابرات

بند اول: عناصر تشکیل دهنده جرم

بند دوم: مجازات جرم

گفتار دوم: افشای اسرار و اطلاعات خصوص متهم

بند اول: فضای واقعی

بند دوم : افشای اسرار و اطلاعات خصوصی متهم در فضای مجازی

الف) افشای اسرار تجاری مبادله شده( قانون تجارت الکترونیک

ب) قانون جرایم رایانه ای

گفتار سوم: دسترسی غیرمجاز به مراسلات و مخابرات

گفتار چهارم: تحصیل غیر مجاز مراسلات، مخابرات، اسرار تجاری

گفتار پنجم: شنود غیر مجاز مخابرات

گفتار ششم: انتقال محتوای مراسلات و مخابرات و مکالمات

نتیجه گیری

فهرست منابع

چکیده انگلیسی